Dział spadku 

Czym jest dział spadku

• Jak przebiega dział spadku.
• Co obejmuje dział spadku.
• Jakie są dostępne drogi na podział spadku.
• Jakie są koszty działu spadku.

Dział spadku a nabycie spadku 

Te dwa określenia postępowania spadkowego po zmarłym brzmią podobnie, jednak w praktyce oznaczają coś innego. Nabycie spadku następuje z mocy prawa w chwili otwarcia testamentu, czyli w momencie śmierci spadkodawcy. Określa ono, kto dziedziczy oraz w jakiej części.

Dział spadku zaś dokonywany jest na drodze sądowej lub w formie umowy. Określa on jasno rozdysponowanie części spadku pomiędzy spadkobiercami. Po dziale spadkowym stają się oni jedynymi właścicielami danej rzeczy, a nie jak dotychczas współwłaścicielami.

Kiedy następuje dział spadku

Co można objąć działem spadku 

Działem spadku można objąć cały majątek pozostawiony przez spadkodawcę, czyli tzw. masę spadkową. W praktyce jednak jest to tylko to, co da się rzeczywiście podzielić między spadkobierców. Są to m.in.:

• Nieruchomości. Domy, mieszkania, działki, grunty rolne, które mogą zostać przydzielone konkretnym osobom lub sprzedane, a uzyskana kwota podzielona.

• Ruchomości. Samochody, sprzęty, dzieła sztuki, biżuteria, meble, a czasem nawet pamiątki rodzinne, o ile mają wartość majątkową.

• Środki finansowe. Pieniądze na kontach bankowych, lokaty, papiery wartościowe, akcje.

• Udziały w spółkach. Jeśli spadkodawca był wspólnikiem, jego udziały mogą przypaść jednemu ze spadkobierców lub być przedmiotem dalszego rozliczenia.

• Wierzytelności. Czyli np. pożyczki udzielone przez spadkodawcę innym osobom.

Czego nie obejmuje się natomiast działem spadku?

• Praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego (jak np. alimenty czy służebności osobiste).
• Rzeczy, które wchodziły tylko do majątku osobistego.
• Długów. Wyjątek stanowią długi, które obciążają konkretny przedmiot z masy spadkowej.

Jak przeprowadzić dział spadku

Przeprowadzenie działu spadku to proces, który porządkuje masę spadkową oraz ustala, co kto dziedziczy. Dział spadku następuje więc dopiero po:

• Uprzednim postępowaniu o nabycie spadku.
• Lub zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia.

Jak więc przeprowadzić dział spadku? Najważniejsze jest tu określenie czy spadkobiercy się zgadzają ze sobą w sprawie podziału. To bowiem narzuca kolejne kroki.

1. Stwierdzenie nabycia spadku.
2. Zgoda pomiędzy spadkobiercami lub wniosek do sądu.

W jaki sposób można dokonać działu spadku

Jak już wspominaliśmy, dział spadku może zostać podzielony w ramach umowy między spadkobiercami lub mocą orzeczenia sądowego. Oto główne sposoby podziału spadku:

1. Podział w naturze

To najprostszy i często najbardziej pożądany sposób. Polega na tym, że poszczególne składniki majątku są przydzielane konkretnym osobom.

2. Podział z dopłatami lub spłatami

Jedna osoba dostaje majątek o wyższej wartości niż przysługujący mu udział? Musi więc spłacić pozostałych.
Przykład: Córka otrzymuje mieszkanie warte 600 tys. zł, ale jej udział to tylko 300 tys. zł. Musi więc spłacić brata kwotą 300 tys.

3. Sprzedaż i podział pieniędzy (tzw. podział cywilny)

Czasem majątek (np. nieruchomość) nie nadaje się do podziału lub nikt nie chce przejąć go z dopłatą. Wtedy najlepszym wyjściem jest sprzedaż i podział uzyskanych środków.

Dział spadku u notariusza 

Dział spadku u notariusza to rozwiązanie szybkie i bezproblemowe. Pod warunkiem że wszyscy spadkobiercy są zgodni co do tego, jak majątek po zmarłym ma zostać podzielony. Tylko w takim przypadku umowa podziału spadku może zostać sporządzona u notariusza. Jest to forma szczególnie ceniona przez osoby, które chcą uniknąć ciągnącego się latami postępowania sądowego.

Jak wygląda dział spadku u notariusza

Jak wygląda dział spadku przeprowadzany u notariusza? Poniżej znajdziecie wszystko krok po kroku.

1. Po pierwsze wspólne porozumienie

Wszystko zaczyna się od zgody. Spadkobiercy muszą być jednomyślni co do składu majątku i sposobu jego podziału. Jeśli nie ma konfliktów, można przejść do działania.

2. Ustalenie podstaw prawnych dziedziczenia

Notariusz musi mieć dowody, że dana osoba rzeczywiście odziedziczyła majątek. Mogą to być postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, lub akt poświadczenia dziedziczenia. 

3. Sporządzenie umowy działu spadku

Umowa działu spadku to właściwy dokument, który rozstrzyga, co przypada komu. Umowa może:

• Dzielić majątek w naturze (np. dom dla jednej osoby, działka dla drugiej).

• Przewidywać spłaty między spadkobiercami, jeśli ktoś otrzymuje więcej.

• Uwzględniać wcześniejsze darowizny (np. doliczyć wartość przekazanego mieszkania).

4. Podpisanie aktu notarialnego

By podpisać akt notarialny, wszyscy spadkobiercy muszą stawić się osobiście i podpisać dokument przed notariuszem. Od tej chwili każdy z nich staje się właścicielem konkretnych składników majątku.

Dział spadku w sądzie 

Dział spadku w sądzie bywa nieunikniony. Zwłaszcza gdy:

• Spadkobiercy nie mogą się porozumieć.
• Spadkobiercy nie wiedzą, jak podzielić majątek.
• Pojawiają się spory o wartość, udziały czy darowizny.

Dział spadku w sądzie trwa dłużej niż postępowanie u notariusza.

Jak przebiega dział spadku w sądzie

1. Złożenie wniosku

Każdy ze spadkobierców może zainicjować sprawę. Wniosek o dział spadku składa się do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub miejsca położenia majątku. Jeśli więc np. mieszkasz w Gdańsku, ale majątek spadkowy jest w Gliwicach, to właściwym sądem będzie sąd w Gliwicach.

Do wniosku należy dołączyć:

• Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

• Akty stanu cywilnego.

• Dokumenty majątkowe (np. odpis z księgi wieczystej, umowy nabycia, wyceny).

• Propozycję podziału (jeśli jest).

2. Posiedzenia sądowe i ustalenie stanu majątku

Sąd ustala, co wchodzi w skład spadku. Może zlecić biegłemu rzeczoznawcy wycenę nieruchomości, samochodów czy innych składników. Strony mogą składać wnioski, przedstawiać dowody oraz swoje propozycje podziału.

W trakcie posiedzenia sądu rozstrzyga się sprawy dodatkowe związane z działem spadku. Ustala się czy doliczać darowizny np. podarowane mieszkanie za życia oraz, czy należą się spłaty lub dopłaty.

3. Orzeczenie sądu 

Sąd wydaje postanowienie o dziale spadku, które:

• Przypisuje konkretne składniki majątku poszczególnym spadkobiercom.

• Ustala ewentualne spłaty lub dopłaty.

• Kończy współwłasność.

Od tego momentu każdy staje się pełnoprawnym właścicielem swojego udziału np. domu, działki czy auta.

4. Uprawomocnienie działu spadku

Postanowienie sądu staje się prawomocne po 7 dniach (jeśli nikt nie złoży zażalenia). Po upływie tego czasu można udać się do urzędu i zająć się wpisami własności lub rozliczeniami podatkowymi.

Dokumenty potrzebne do działu spadku

Dokumenty do działu spadku u notariusza:

1. Dokumenty potwierdzające dziedziczenie:

• Akt poświadczenia dziedziczenia.

• Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

2. Akty stanu cywilnego:

• Akt zgonu spadkodawcy

• Akty urodzenia i małżeństwa spadkobierców (lub odpowiednie akty zgonu, jeśli któryś z nich już nie żyje).

3. Dokumenty dotyczące majątku spadkowego:

• Odpisy z ksiąg wieczystych nieruchomości.

• Wypisy z rejestru gruntów / mapa ewidencyjna.

• Umowy nabycia nieruchomości (akt notarialny zakupu, darowizny, itp.)

• Dokumenty potwierdzające wartość majątku (np. wycena rzeczoznawcy, jeśli potrzebna).

• Dokumentacja pojazdów (dowód rejestracyjny, karta pojazdu).

• Wydruk salda z konta bankowego (jeśli są środki pieniężne).

4. Dowody tożsamości wszystkich spadkobierców

Dokumenty do działu spadku przed sądem

1. Wniosek o dział spadku.

2. Załączniki do wniosku:

• Odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy.

• Odpisy aktów urodzenia i małżeństwa spadkobierców.

• Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

• Dowody dotyczące majątku (jak wyżej – księgi wieczyste, dokumenty własności, wyceny itp.).

• Propozycja podziału majątku (jeśli wnioskodawca ją posiada).

• Potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej.

Czy można dokonać działu spadku bez zgody wszystkich spadkobierców

W razie braku zgody na podział majątku pozostaje tylko droga sądowa. To tam można dokonać działu spadku bez zgody wszystkich spadkobierców.

Jeśli jeden lub kilku spadkobierców nie zgadza się na zaproponowany podział lub w ogóle nie chce współpracować, każdy z pozostałych może złożyć wniosek o dział spadku do sądu rejonowego. 

W takiej sytuacji to sąd prowadzi postępowanie i samodzielnie decyduje, komu przypadnie dana część majątku. W decyzji uwzględnia się wartość udziałów oraz ewentualne spłaty i dopłaty.

Koszty działu spadku 

Koszty działu spadku zależeć będą od drogi, jaką się obierze. Obejmują one m.in. opłaty notarialne lub sądowe, koszty opinii biegłych, koszty reprezentacji przez pełnomocnika. Jedno jest pewne, im wyższy majątek, tym wyższe koszty działu spadku.

Koszty sądowego działu spadku

Teoretycznie sądowy dział spadku będzie mniej kosztowny niż ten przeprowadzany u notariusza. Przynajmniej na starcie. Zwłaszcza jeśli spadkobiercy są zgodni co do podziału masy spadkowej.

Opłaty sądowe:

• 500 zł za wniosek o dział spadku, gdy bak zgody.
• 300 zł za zgodny wniosek o dział spadku. 

Koszty działu spadku u notariusza

Tu podstawową opłatą jest tzw. taksa notarialna. Jest to wynagrodzenie notariusza, zależne od wartości majątku. Do tego dochodzą opłaty dodatkowe (VAT, wpisy, wypisy).

Tabela maksymalnych taks notarialnych (stawki netto):

• Do 10 000 zł -100 zł.

• Od 10 000 zł do 30 000 zł- 100 zł + 3% od nadwyżki.

• Od 30 000 zł do 60 000 zł- 700 zł + 2% od nadwyżki.

• Od 60 000 zł do 1 000 000 zł- 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki.

• Od 1 000 000 zł do 2 000 000 zł- 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki.

• Od 2 000 000 zł- 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki (nie więcej niż 10 000 zł).

Do tego dolicza się:

• 23% VAT.

• Koszt wypisów aktu notarialnego – ok. 6 zł za stronę,

• Opłaty sądowe za wpis do księgi wieczystej. Zwykle jest to 200 zł za nieruchomość.

Dział spadku Gliwice 

Masz przed sobą sprawę spadkową w Gliwicach i nie wiesz, od czego zacząć? Dział spadku to nie tylko formalność. To też kluczowy moment w uporządkowaniu rodzinnych spraw majątkowych. Niezależnie od tego, czy planujesz podział w zgodzie z bliskimi, czy potrzebujesz wsparcia w trudniejszym postępowaniu sądowym, warto zaufać doświadczeniu prawnika z Gliwic, który poprowadzi Cię krok po kroku. Skontaktuj się z nami, by umówić spotkanie i spokojnie przejść przez cały proces. Kancelaria Zdanowicz to podejście  profesjonalne, rzeczowe i z szacunkiem do rodzinnych wartości.